|
|
Herkenbaar aan deze unieke combinatie van kenmerken
- de roze of bijna witte bloemen met 4 hartvormige, donker geaderde kroonbladen én
- de slanke vorm van de plant met bovenin vaak talrijke schuin omhoog staande zijstengels
|
Algemeen
Het geslacht van de basterwederikken omvat ongeveer 200 soorten en heeft een wereldwijde verspreiding. In Nederland komen 9 soorten voor.
Omdat van de 9 soorten er 8 erg veel op elkaar lijken en daardoor lastig van elkaar te onderscheiden zijn, heb ik besloten ze op 1 pagina te zetten.
|
Dat maakt het vergelijken makkelijker en ik voorkom hiermee dat ik 8 pagina's maak die nagenoeg aan elkaar gelijk zijn qua tekst en foto's.
De 9de soort is harig wilgenroosje, die door grootte en kleur van de bloem makkelijk van de andere 8 te onderscheiden is.
De bloeiperiode van basterdwederikken is vanaf juni/juli tot en met augustus/september.
Moerasbasterdwederik is de kleinste met een maximale hoogte van 60 cm. De anderen kunnen tot 80-90 cm hoog worden, kantige basterdwederik zelfs tot 1 meter.
Bloem
De bloemen zijn alleen geopend bij zonnig weer. Ze lijken te staan op lange stelen, maar die "steel" is het onderstandige vruchtbeginsel (1ste rij, foto 2). Bij rijpheid van de zaden zal de vrucht van boven opengaan en komen er talrijke zaden met pluis vrij (laatste foto).
De kleur van de bloemen is roze tot bijna wit. Bleke, beklierde, lancetbladige en moerasbasterdwederik hebben de lichtste bloemen.
Vergelijkbare soorten
Hieronder een overzicht van de 8 basterdwederikken. Voor determinatie maak je foto's van het onderste deel van de stengel, van de bloeiwijze-as en van één van de middelste bladeren de bladrand, de bladvoet en het gehele blad. Met die gegevens kun je de basterdwederikken van elkaar onderscheiden.
Alleen van beklierde, kantige en viltige basterdwederik heb ik foto's.
|
Beantwoord de vragen van boven naar beneden. Bij "nee" ga je door naar de volgende vraag van hetzelfde niveau.
In het onderste gedeelte staan de kenmerken per soort, ter bevestiging.
|
• stengel dicht afstaand behaard (3de rij, foto 1) ? ...........................................................
• ronde stengel zonder lijsten?
- bladeren met afgeronde of zwak hartvormige voet ? .............................................
- bladeren met wigvormige of aflopende voet ? .........................................................
• bladeren met gave of zeer weinig getande, duidelijk omgerolde rand ? ..............
• bloeiwijze-as met veel afstaande klierharen en aanliggende gewone kromme
haren (1ste rij, foto 1) ? ............................................................................................................
• bladeren duidelijk gesteeld ? ...............................................................................................
• bladrand verwijderd, onregelmatig, ondiep getand ? .................................................
• stengel met 4 lijsten én smalle bladeren (2de rij, foto 3 en 6) ? ...............................
|
viltige basterdwederik
bergbasterdwederik
lancetbladige basterwederik
moerasbasterdwederik
beklierde basterdwederik
bleke basterdwederik
donkergroene basterdwederik
kantige basterdwederik
|
In het volgende deel staan de 8 basterdwederikken op alfabetische volgorde met aanvullende kenmerken. De gekleurde kenmerken zijn voor de soort uniek; daaraan kan je herkennen welke basterdwederik het is. De overige kenmerken zijn ter bevestiging.
Bladafmetingen
- langwerpig : lengte is 2 tot 3 x de breedte
- lancetvormig : lengte is 3 tot 5 x de breedte
- lijnlancetvormig : lengte is 5 tot 10 x de breedte
- lijnvormig : lengte is meer dan 10 x de breedte
|
- beklierde basterdwederik (Epilobium ciliatum)
- stempel knotsvormig
- bladrand met kleine, onregelmatige tanden
- voet afgerond of iets hartvormig
- zeer korte bladsteel (2 - 5 millimeter)
- bovenste deel van de stengel met veel afstaande klierharen en aanliggende, kromme gewone haren
- stengel met 2 of 4 lijsten
- bergbasterdwederik (Epilobium montanum)
- stempel 4-lobbig (opent zich pas in de loop van de bloei)
- bloemknoppen aanvankelijk overhangend
- middelste bladeren lancetvormig, in het midden het breedst
- bladrand onregelmatig getand
- bladeren met afgeronde of zwak hartvormige voet
- kortgesteeld, onderste tot 3 mm
- bloeiwijze-as aanliggend behaard of kaal, geen klierharen
- ronde stengel zonder lijsten
- op zonnige plaatsen sterk rood aangelopen
- bleke basterdwederik (Epilobium roseum)
- stempel knotsvormig
- bloemknoppen aanvankelijk overhangend
- langwerpige bladeren, in het midden het breedst
- bladrand dicht en scherp getand
- wigvormige voet
- bladeren duidelijk gesteeld, steel 1 cm
- bloeiwijze-as met kromme, aanliggende haren en verspreid klierharen
- stengel met 2 of 4 lijsten
- donkergroene basterdwederik (Epilobium obscurum)
- stempel knotsvormig
- tere, glanzende, lancetvormige bladeren
- bladrand verwijderd, onregelmatig, ondiep getand
- wigvormige voet, vrijwel geen steel
- bloeiwijze-as aanliggend behaard of kaal, geen klierharen
- stengel onderin kaal
- stengel met 2 of 4 smalle lijsten
|
- kantige basterdwederik (Epilobium tetragonum)
- stempel knotsvormig
- lijnlancetvormige, glanzende bladeren
- wigvormige- tot zwak hartvormige voet
- bladrand onregelmatig scherp getand
- zittend of kortgesteeld
- bloeiwijze-as aanliggend behaard of kaal, geen klierharen
- stengel met 4 lijsten
- stengel onderin kaal
- plant vaak rood aangelopen
- lancetbladige basterdwederik (Epilobium lanceolatum)
- stempel 4-lobbig (opent zich pas in de loop van de bloei)
- bloemknoppen aanvankelijk overhangend
- middelste bladeren eivormig, onderaan het breedst
- bladeren met wigvormige of aflopende voet
- bladsteel onderste bladeren 3 - 10 mm
- bloeiwijze-as weinig aanliggend behaard of kaal, geen
klierharen
- ronde stengel zonder lijsten
- plant vaak sterk rood aangelopen
- moerasbasterdwederik (Epilobium palustre)
- stempel knotsvormig
- alle bladeren zittend, lijnlancetvormig
- bladrand gaaf of zeer weinig getand, duidelijk omgerold
- stengel kaal of met 2 rijen behaard, soms met klierharen
- ronde stengel zonder of met 2 zwakke lijsten
- viltige basterdwederik (Epilobium parviflorum)
- stempel 4-lobbig (opent zich pas in de loop van de bloei)
- in de bloeiwijze afstaand behaard, ook met klierharen
- alle bladeren zittend en aan beide zijden kort zacht behaard
- lancetvormig en onregelmatig, onopvallend getande rand
- ronde stengel zonder lijsten en dicht afstaand behaard
|
|
Algemeen
- teunisbloemfamilie (Onagraceae)
- overblijvend
- zeer algemeen tot uiterst zeldzaam
- 10 tot 100 cm
Bloem
- roze, (bijna) wit
- juni/juli t/m augustus/september
- alleenstaand
- stervormig
- 8 tot 18 mm
- 4 kroonbladen, niet vergroeid
- 4 kelkbladen
- 8 meeldraden
- 1 stijl
Blad
- (kruisgewijs) tegenoverstaand
- enkelvoudig
- eirond tot lancetvormig
- top spits
- rand getand of gaaf
- voet wig- of hartvormig of
afgerond
- veernervig
Stengel
- rechtop
- glad en kaal of behaard
- rolrond met of zonder lijsten
|
Bewerkte botanische illustratie van
kantige basterdwederik (Epilobium tetragonum).
Bewerkte botanische illustratie van
viltige basterdwederik (Epilobium parviflorum).
|
|
